ارزیابی مقاومت ارقام و لاین‌های پیشرفته‌ی گندم به شته‌ی روسی گندم در شرایط مزرعه در استان اصفهان

استفاده از ارقام مقاوم یک روش ایمن از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی برای کنترل شته‌ی روسی گندم،Diuraphis noxia (Mordvilko)، می‌باشد. جهت ارزیابی مقاومت 15 رقم و لاین پیشرفته‌ی گندم در شرایط مزرعه، طرحی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در منطقه‌ی مبارکه (استان اصفهان) طی دو سال زراعی 81-1380 و 82-1381 اجرا گردید. طی بازدیدهای منظم هفتگی از هر کرت 4 بوته چیده شد و در آزمایشگاه تعداد شته‌ی (بالغ و پوره) مستقر‌شده روی هر گیاه و میزان خسارت وارده تعیین و ثبت گردید. تجزیه‌ی واریانس روی جمع داده‌های کل دوره‌ی نمونه‌برداری انجام و ضرایب همبستگی بین معیارهای ارزیابی مقاومت محاسبه گردید. نتایج نشان داد که حداکثر تعداد بالغ مستقر‌شده روی هر گیاه متعلق به مهدوی، M-78-14 و M-78-19 و حداقل آن متعلق به M-73-4‌، M-73-18‌، الوند و M-75-7 بود. از نظر تعداد پوره حداکثر متعلق به M-75-10 و M-78-20 و حداقل متعلق به M-73-4 بود. مهدوی و M-75-7 حداکثر میزان خسارت و M-73-18، M-73-4 و M-78-7 حداقل خسارت را متحمل شدند. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین میزان خسارت وارده به گیاه با تعداد بالغ روی هر گیاه و بین تعداد بالغ روی هر گیاه با تعداد پوره‌ روی هر گیاه به‌دست آمد. بنابراین می‌توان از درجه‌بندی خسارت به‌عنوان یک معیار مناسب برای ارزیابی مقاومت گندم به شته‌ی روسی گندم در شرایط مزرعه استفاده کرد. جهت بررسی تأثیر آفت روی عملکرد و اجزاء عملکرد، یک قطعه‌ی مشابه کشت گردید و دو نوبت با سم متاسیستوکس سم‌پاشی شد. در زمان برداشت محصول، عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام و لاین‌ها در قطعات سم‌پاشی‌نشده و سم‌پاشی‌شده تعیین و ثبت گردید و سپس با استفاده از آزمون t-student میانگین‌های عملکرد و اجزاء عملکرد بین این دو قطعه مقایسه گردید. این مقایسه نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین قطعات سم‌پاشی‌نشده و سم‌پاشی‌شده از نظر عملکرد محصول و اجزاء آن وجود نداشت.